تار یکی از سازهای اصیل و محبوب ایرانی است که توسط بسیاری از نوازندگان و سازندگان برجسته ساخته و نواخته شده است. این ساز زهی مضرابی یکی از اعضای اصلی موسیقی سنتی ایران محسوب می شود. به طوریکه با حضور خود در صحنه های بین المللی توانسته موسیقی ایرانی را به جهان معرفی نماید. در ادامه این مطلب از دادآفرین شما را با سازندگان و نوازندگان معروف تار در ایران آشنا خواهیم کرد.
آشنایی با تاریخچه تار
تار یکی از سازهای اصیل و محبوب ایرانی است که تاریخچه‌ای طولانی و پر افتخار دارد. این ساز از زمان‌های قدیم در ایران و مناطق دیگر خاورمیانه مانند تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان برای نواختن موسیقی سنتی استفاده می‌شده است.
واژه تار در فارسی به معنای زه یا رشته است. تار از زمان فارابی (حدود سال ۲۶۰ هجری – سال ۳۳۹ هجری) وجود داشته و بعد از وی توسط صفی‌الدین ارموی و دیگران دستخوش تغییراتی شد. در نقاشی‌های دوره صفویه و زندیه نیز تصاویری از تار دیده می‌شود که نشان می‌دهد این ساز در آن دوران متداول و مرسوم بوده است. اگر چه نان نوازنده معروفی از این ساز در دوره زندیه دیده نمی شود برخی اعتقاد دارند که شاید تار در آن دوره نام دیگری داشت.
تار طبق اسناد تاریخی ساخته و پرداخته ذوق ایرانیان است به طوریکه مرحوم مرتضی حنانه در کتاب گامهای گمشده تار را ساز ملی ایرانیان نامیده است. این ساز به دلیل داشتن سیم‌های متعدد به تار معروف شده و در گذشته پنج سیم داشته، اما غلامحسین درویش یا درویش‌خان سیم ششمی به آن افزود که همچنان به کار می‌رود. ساختار تار شامل کاسه‌ای از چوب توت، دسته‌ای از چوب گردو و پرده‌هایی از جنس روده گوسفند است. این ساز با مضراب نواخته می‌شود و صدای دلنشینی تولید می‌کند.
معرفی سازندگان و نوازندگان معروف تار در ایران
تار یکی از کلیدی ترین سازهای زهی مضرابی در موسیقی دستگاهی ایران به شمار می رود . این ساز که همراه با نغمه های دلنشین و معنوی نواخته می شود نقش ویژه ای در موسیقی ایرانی دارد و بهترین نوازندگان تار آثار بی نظیر و ماندگاری خلق کرده اند . برخی از معروف‌ترین سازندگان تار عبارتند از:
میرزا عبدالله فراهانی
او یکی از برجسته‌ترین نوازندگان و سازندگان تار در دوران ناصرالدین شاه بود. میرزا عبدالله فراهانی نقش مهمی در تدوین ردیف موسیقی ایرانی داشت. همچنین ایشان در شناساندن تار به عنوان یکی از ارکان اصلی موسیقی دستگاهی نقش مهمی داشته است.
ارسلان درگاهی
او از شاگردان درویش خان بود و نشان تبرزین طلایی را از استاد درویش خان دریافت کرد. ارسلان درگاهی با نواختن تار و سه تار همراه با آواز قمرالملوک به محبوبیت زیادی دست یافت.
علی اکبر شهنازی
علی اکبر شهنازی یکی از برجسته ترین اساتید تار بودند که با ابداع تکنیک های منحصر به فرد، تواستند تاثیر زیادی در نوازندگان تار بگذارند. وی که شاگردان زیادی داشت، بسیاری از قطعات معروف تار را ساخته و به آنها تعلیم داده است.
هوشنگ ظریف
تکنیک های نواختن ظریف و سبک ویژه او مورد تقدیر بسیاری از نوازندگان تار قرار گرفته است. ایشان که یکی از نوازندگان برجسته تار بودند نقش مهمی در تربیت نسل جدید داشتند.
داریوش طلایی
او نوازنده و آهنگساز برجسته‌ای است که در با تکنیک های عالی و احساس عمیق خود تأثیر زیادی بر موسیقی سنتی ایران داشته است. طلایی همچنین نویسنده کتاب‌های مختلفی در زمینه موسیقی ایرانی است و آثار او در سطح بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
غلامحسین بیگجه‌خانی
او یکی از بزرگ‌ترین نوازندگان تار در ایران بود. سبک نوازندگی او بسیار منحصر به فرد و تاثیرگذار بود و بسیاری از نوازندگان جوان از سبک او الهام گرفته‌اند. این نوازنده آذری با تکنیک های منحصر به فرد خود، توانست تار ایرانی را با سبک های آذری ترکیب نماید.
معرفی بهترین زنان نوازنده تار
در سال های اخیر، زنان نیز به عنوان نوازندگان برجسته تار در ایران فعالیت کرده‌اند. این هنرمندان توانسته‌اند با مهارت و خلاقیت خود در صحنه موسیقی سنتی ایران بدرخشند و کلیشه‌ها را کنار بزنند. برخی از زنان نوازنده تار عبارتند از:
ارفع اطرایی
ایشان یکی از برجسته ترین چهره های موسیقی در ایران هستند که با اجراهای هنری خاص و تدریس موسیقی نقش مهمی در ترویج سازهای ایرانی داشته اند. ایشان از شاگردان استاد بزرگ تار هوشنگ ظریف هستند. بانو اطرابی با شیوه های خاصی تار را به شاگردان خود آموزش می دهند.
مژگان شجریان
ایشان با نواختن تار و همراهی پدرش محمدرضا شجریان در اجراهای زنده، یکی از چهره های شناخته شده در موسیقی سنتی ایران هستند.
آزاده امیری
بانو امیری با اجرای کنسرت های مختلف در داخل و خارج کشور توانسته اند موسیقی سنتی ایران را به جهان معرفی کنند. ایشان در حال حاضر سرپرست گروه راستان و نوازنده تار هستند.
