پیانو از انواع سازهای صفحه کلیددار است و جزو مشهورترین سازهای دنیاست. صدایی که از این ساز می‌شنوید، براثر برخورد سیم‌های فلزی به چکش‌ها داخل جعبه چوبی ایجاد میشود. این ساز مادر، دارای قطعات مختلفی است و توانایی تولید صدای نت‌ها را به‌صورت ارگانیک دارد. در ادامه این مقاله از آموزشگاه موسیقی دادآفرین شما را با ساختار پیانو آشنا خواهیم کرد.
انواع پیانو
پیانو انواع مختلفی از لحاظ اندازه، شکل ظاهری و همچنین تکنولوژی ساخت دارد. هر کدام از آنها موارد استفاده متفاوتی دارند. مهم‌ترین انواع این ساز عبارت‌اند از:
- پیانو دیواری یا پیانینو: این نوع پیانو ارتفاع و قیمت مختلفی دارد و بدنه اغلب آنها از چوب ساخته میشود. پیانو دیواری در محیط‌های خانه، عملکرد بهتری دارند.
- پیانو اسپینت: ارزان‌ترین و کوچک‌ترین نوع پیانو، اسپینت است. ارتفاع این ساز بین 90 تا 100 سانتی‌متر می‌باشد و جعبه صدای کوچکی دارد. پیانو اسپینت برای نوازندگان مبتدی مناسب می‌باشد.
- پیانو کنسول: بدنه این نوع پیانو بسیار بادوام و محکم است و ارتفاع آن بین 100 الی 110 سانتی‌متر است. به همین دلیل از آن در اکثر آموزشگاه‌ها یا مدرسه‌های موسیقی استفاده میشود.
- پیانو دیجیتال: در این پیانوها برای تولید صدا از فناوری دیجیتال بهره می‌برند. نواختن با پیانوی دیجیتال برای افراد مبتدی بسیار آسان‌تر است.
- پیانوی بزرگ یا آکوستیک: پیانوی بزرگ صدای بسیار بلند و طنین‌اندازی دارد و جزو گران‌ترین نوع این ساز می‌باشد. به همین دلیل در ارکسترها و کنسرت‌های بزرگ از آن استفاده می‌کنند.
آشنایی با ساختار پیانو
پیانو تنها سازی است که از 1200 قطعات متحرک تشکیل شده است. وزن تقریب این ساز 220 کیلوگرم می‌باشد و مواد تشکیل دهنده‌اش فلز و چوب هستند. صداها در پیانو براثر برخورد سیم‌ها با چکش تولید می‌شوند. این ساز از 88 عدد چکش ساخته شده که به آنها کلاویه می‌گویند. به هر سیمی از این ساز در حدود 90 کیلو نیوتون کشش وارد میشود. سیم‌های پیانو از فولاد و آلیاژهای بسیار محکم تهیه میگردد. مهم‌ترین ساختار پیانوی آکوستیک گوشی و پیم است، برای هر سیم یک پیم وجود دارد و وظیفه آن کوک کردن ساز می‌باشد.
صفحه‌کلید پیانو منحصربه‌فرد است؛ زیرا باتوجه‌به میزان نیرویی که به آن وارد میشود صداها تغییر می‌کنند. مثلاً برای تولید صدای بم بایستی نیروی کمتری به کیبورد وارد کنید و برای ایجاد صداهای نازک‌تر، نیروی بیشتری موردنیاز است. پیانوها در دودسته آکوستیک و الکتریک طبقه‌بندی می‌شوند. این دو نوع ساز با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند؛ اما به‌طورکلی اجزا و ساختار آنها یکی است. تمام پیانوها از قطعات زیر ساخته شده اند:
- فریم یا چهارچوب پیانو
- صفحه چدنی
- ساند بورد
- تخته سیم‌گیرها
- اکشن
- پدال‌ها
- پدال نرم
- پدال تمرین
- پدال طنین
نحوه صدادهی پیانو
همان‌طور که قبل‌ها گفتیم پیانو در دو نوع آکوستیک و الکتریک (دیجیتال) تولید میشود. اصلی‌ترین تفاوت این دو در این است که پیانو آکوستیک هر 6 ماه یکبار نیاز به کوک کردن دارد اما پیانو دیجیتال که با برق کار می‌کند نیازی به کوک ندارد.
نحوه صدادهی پیانوها شبیه هم می‌باشد و با استفاده از کلیدها و چکش‌ها انجام میشود. چکش‌ها با استفاده از چند اهرم بسیار ظریف کلیدهای روی صفحه‌ساز متصل هستند. در نتیجه این اتصال سیستم اکشن پیانو شکل می‌گیرد. وظیفه این سیستم افزایش شتاب چکش‌ها در هنگام برخورد به سیم‌ها و کنترل عکس‌العمل بازگشتی کلیدها می‌باشد. برای اینکه کیفیت صدای تولید شده بالا باشد سر چکش‌ها را با نمدهای مصنوعی و طبیعی می‌پوشانند. البته جنس صفحه صدا در کیفیت صدای تولید شده توسط پیانو تأثیرگذار است.
پیانو در شکل‌های مختلف ساخته میشود یکی از شناخته‌ترین شکل این ساز پیانوی رویال است که جعبه آن به شکل سه‌گوش ساخته میشود و سیم‌های آن به‌صورت افقی در داخل جعبه قرار داده میشود و چکش‌ها از بخش زیرین به سیم‌ها برخورد می‌کنند. ساختار پیانو رویال بسیار محکم و بادوام است و این ساز روی سه‌پایه قطور قرار می‌گیرد.
پیانینو نوع دیگری از پیانو می‌باشد که جعبه آن به شکل عمودی یا قائم تولید میشود و از لحاظ اندازه کوچک‌تر از پیانو رویال است. سیم‌ها در این مدل پیانو به شکل عمودی داخل جعبه‌ساز کشیده می‌شوند و چکش‌ها از قسمت جلو به سیم‌ها ضربه وارد می‌کنند.
کلیدهای پیانو، یا کلاویه‌ها با استفاده از مکانیزم خاصی فرمان کوبش صادر می‌کنند و چکش را به سمت عقب بازمی‌گردانند تا از ارتعاش سیم جلوگیری نکنند. به همین دلیل به‌محض برداشتن انگشت از روی کلیدها، قطعه نمدی روی سیم قرار می‌گیرد تا لرزش سیم قطع شود.
کلام آخر
پیانو یک ساز مادر می‌باشد که دارای قطعات مختلفی است. نوع آکوستیک این ساز محبوبیت بیشتری نسبت به دیجیتال دارد. برای آموزش پیانو به روش کاملاً اصولی و آکادمیک توصیه می‌کنیم به آموزشگاه موسیقی دادآفرین مراجعه کنید.
