برخی از اساتید موسیقی اعتقاد دارند نوازنده با سازهایی که در بغل گرفته می‌شود و به‌وسیله دست نواخته می‌شوند، ارتباط بیشتری برقرار می‌نماید. شاید به همین دلیل است که به این نوع از آلات موسیقی، ساز دل می‌گویند. تار در نزد اهالی موسیقی مادر سازهای ایرانی به‌حساب می‌آید. زیرا صدای آن فراگیر و محزون است و حال و هوای کاملاً شرقی دارد. در این مقاله از آموزشگاه موسیقی دادآفرین، قصد داریم ضمن معرفی این ساز، شما را با برترین استاد زن نوازنده تار در ایران آشنا کنیم.
تاریخچه ساز تار
واژه تار به معنای زه و رشته است. این ساز قدیمی و خوش‌نوا در زمان فارابی یکی از موسیقی‌دان معروف ایرانی پا به عرصه وجود گذاشت و بعدها به‌وسیله صفی‌الدین ارموی و دیگر بزرگان اهل موسیقی تکامل یافت. نواختن تار به‌غیراز ایران در کشورهایی مانند جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و… نیز مرسوم است.
تار سازی با دونیم کاسه قرینه و منطبق بر هم است، شاید به همین دلیل پژوهشگران این ساز را برگرفته از ذهن و ایده هنرمندان ایرانی قلمداد می‌کنند. زیرا در تمام آثار هنری ایرانیان شاهد این نوع قرینه‌سازی هستیم. در نقاشی‌های به‌جامانده از دوران صفویه در دیواره‌های کاخ‌های اصفهان و همچنین در برخی از آثار تاریخی دوره زندیه در شیراز، تصویری از ساز تار دیده می‌شود. ساز تار در قدیم‌الایام دارای 5 سیم بوده که بعدها درویش خان برای توسعه وسعت صدای آن، سیم ششم را به این ساز اضافه نمود.
ساختار ساز تار
تار گستره سه اکتاو را پوشش می‌دهد، این ساز از روبرو شبیه دو قلب چسبیده به هم و از پشت شبیه به یک انسان نشسته است. کاسه بزرگ تار را کاسه اصلی و کاسه کوچک‌تر را نقاره می‌نامند، جنس این بخش از ساز معمولاً از چوب درختان توت می‌باشد. بر روی هر کاسه، پوست کشیده می‌شود. هر چه چوب‌ساز کهنه‌تر باشد، صدادهی آن بهتر می‌شود.
دسته تار از جنس درخت گردو می‌باشد و از سه بخش تشکیل شده است. در بخش مرکزی دسته، نواری از جنس چوب و در دو طرف آن نوارهایی از جنس قلم پای شتر چسبانده می‌شوند. این نوارهای استخوانی به دلیل مقاومت زیاد استخوان در برابر ساییدگی و زیبایی دسته بر روی آن نصب می‌شود. ادامه مقاله برترین استاد زن نوازنده تار در ایران را با شناختن دیگر اجزای تار ادامه می‌دهیم.
خرک بروی پوست کاسه اصلی قرار می‌گیرد. در انتهای کاسه ساز، سیم‌گیر قرار دارد که سیم‌ها در شیارهای آن قرار می‌گیرند. در انتهای دسته ساز، جعبه‌ای قرار داده شده است که گوشی‌های تار در آن تعبیه شده‌اند و سیم‌ها پس از عبور از روی شیطانک در داخل این جعبه، به‌دور گوشی‌ها پیچیده می‌شوند.
برترین استاد زن نوازنده تار در ایران
در تاریخ ایران اساتید مشهوری چون غلامحسین فراهانی، حسینقلی خان، نورعلی برومند، داریوش پیر نیاکان، درویش خان، علی‌نقی وزیری و… با زخمه زدن بر سیم‌های تار، آثار ماندگاری از خود برجای گذاشته‌اند. اما در این مقاله قصد داریم شما را از فعالیت‌های برترین استاد زن نوازنده تار ایرانی آشنا کنیم.
استاد آزاده امیری متولد سال 1357 در تهران، یکی از نوازندگان متبحر تار در ایران است. ایشان که فارغ التحصیل رشته موسیقی از دانشگاه تهران است، از کودکی تار را در محضر پدرش و سپس در نزد اساتیدی چون ارشد طهماسبی، هوشنگ ظریف، داریوش طلایی بهروز همتی، حسین علیزاده و داریوش پیرنیاکان آموخته است. خانم امیری در حال حاضر یکی از معروف‌ترین اساتید زن ایرانی است. در ادامه برخی از فعالیت‌های آزاده امیری در عرصه موسیقی را خدمتتان معرفی می‌کنیم.
- تاسیس ارکستر دادآفرین در سال ۱۳۷۶
- تاسیس آموزشگاه موسیقی دادآفرین ۱۳۸۲
- عضویت در ارکستر ملی سال (1376،1384) ، ارکستر بانوان صدا وسیما و ارکستر نغمه
- عضویت در گروه‌های بهار به سرپرستی هنگامه اخوان، ژیوار، ارکستر چکاوک، مهر، دست افشان، ترمه و…
- کارشناس موسیقی مدرسه موسیقی صدا وسیما
- تاسیس و سرپرستی ارکستر راستان ۱۳۹۲
- اجرای کنسرت‌های بسیار در شهرهای ایران و سایر کشورها همچون سوییس، دانمارک، دبی، چین، ابوظبی، کویت، روسیه، قزاقستان.
سایر فعالیت‌های استاد آزاده امیری
موارد ذکر شده در بالا تنها بخشی از فعالیت‌های برترین استاد زن نوازنده تار در ایران است. خانم امیری در زمینه تدریس و آهنگسازی نیز دارای کارنامه درخشانی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- تدریس گروه نوازی در دانشگاه الزهرا
- تدریس نوازندگی سه‌تار و شناخت ردیف و موسیقی ایرانی در کنسرواتور چایکوفسکی شهر مسکو
- آهنگسازی قطعاتی چون به باران (زمزمه عاشقانه من). به خوانندگی وحید تاج، دوستت دارم (برای پدرم) به خوانندگی وحید تاج دوگاه (دونوازی تار و تمبک)، طرب‌انگیز (برای تار و سازهای کوبه‌ای)، شور حجاز (برای تار و عود و سازهای کوبه‌ای)
- نوازندگی در آلبوم‌های عاشق می‌شویم، وشتن، ایرانه خانم، نظامی خوانی، میهنم سلام، نگاه آسمانی، تا تو با منی
- و…
