تومبا یا کنگا یکی از سازهای کوبه‌ای پرطرفدار کوبایی است. این ساز آکوستیک بسیار بزرگ است و با دو دست نواخته می‌شود. تومبا پس از صدای انسان، از جمله اولین صداها محسوب می‌شود. در ادامه این مقاله از آموزشگاه موسیقی دادآفرین، با معرفی ساز تومبا، شما را با انواع این ساز آشنا خواهیم کرد.
معرفی ساز تومبا
پیشینه ساز تومبا به هزاران سال پیش به کشور کوبا برمی‌گردد، در آن زمان این ساز صرفاً برای موسیقی آفریقایی مناسب بود. اما به‌مرورزمان با مهاجرت‌ها و تأثیرات فرهنگی به سایر نقاط جهان منتقل شد و در اجرای ریتم‌های پرانرژی و دینامیک در سبک‌های مختلف موسیقی لاتین بکار گرفته شد.
درگذشته از این ساز در مراسم عزاداری و جشن‌ها استفاده می‌شد؛ اما اکنون به دلیل صدای بسیار دلنشین انواع کنگا از آن در کنار دیگر سازها، در اجرای سبک‌های مختلف موسیقی استفاده می‌شود. شکل ظاهری تومبا بزرگ و کشیده است و به حالت ایستاده نواخته می‌شود. نوازندگان معروف این ساز کوبه‌ای عبارت‌اند از:
- تومبا جیووانی هیدالگو که به‌خاطر تکنیک‌های پیشرفته و خلاقیت در نواختن بسیار معروف شده است.
- مونگو سانتاماریا که به ترویج تومبا و موسیقی لاتین در سطح جهانی کمک بسیاری کرده است.
ویژگی‌های ساز تومبا
تومبا سازی آکوستیک می‌باشد که دامنه صدای خوبی دارد. این ساز در حقیقت یکی از بزرگ‌ترین سازهای خانواده‌ی کنگا است. ویژگی‌های این ساز عبارت است از:
ساختار ظاهری ساز
تومبا یک طبل بلند و باریک است که معمولاً از چوب یا فایبرگلاس ساخته می‌شود. از انواع چوب‌هایی که در ساخت این ساز استفاده می‌شود می‌توان به Siam Oak و American Ash اشاره نمود. این چوب‌ها استحکام و دوام بالایی دارند. سطح این ساز با پوست حیواناتی مانند گاو یا بز پوشیده می‌شود.
اندازه ساز
ساز تومبا در سه اندازه کویینتو (کوچک‌ترین)، کنگا (متوسط) و تومبادورا (بزرگ‌ترین) طراحی و تولید می‌شود. هر کدام از این اندازه‌ها صدای خاص و نقش مشخصی در ریتم‌ها و اجراها دارند. در ادامه معرفی ساز تومبا شما را با انواع این ساز آشنا خواهیم کرد.
انواع ساز تومبا
تومبا نقش مهمی در ایجاد و حفظ ریتم‌های پیچیده و چندلایه در موسیقی لاتین دارد. از اندازه‌های مختلف این ساز در گروه‌های موسیقی برای تولید ریتم‌های مختلف استفاده می‌شود. به همین دلیل تومبا یکی از پرکاربردترین سازهای دستی در بین مردم جهان است. انواع مختلفی از تومباها وجود دارند که بر اساس اندازه و نوع صدا تقسیم‌بندی می‌شوند:
- کوئینتو: Quinto کوچک‌ترین نوع تومبا است که صدای زیرتری دارد و معمولاً برای تک‌نوازی استفاده می‌شود.
- کنگا Conga : سایزی متوسط دارد و صدای آن عمیق‌تر است. این نوع معمولاً در وسط مجموعه قرار می‌گیرد و نقش هارمونیک‌تری ایفا می‌کند.
- تومبادورا Tumbadora : بزرگ‌ترین نوع تومبا است که صدای بسیار عمیقی دارد و معمولاً در پایه ریتم‌های کوبه‌ای استفاده می‌شود.
هر یک از انواع تومبا تأثیر و نقش خاص خود را در مجموعه سازهای کوبه‌ای دارند و در کنار یکدیگر برای ایجاد ریتم‌های پیچیده و جذاب استفاده می‌شوند.
کاربردهای مختلف ساز تومبا را بشناسید؟
تومبا با صدای منحصربه‌فرد و پرانرژی خود، یکی از سازهای مهم و تأثیرگذار در موسیقی‌های مختلف جهان است. این ساز درگذشته تنها برای ایجاد ضرب در متن آهنگ استفاده می‌شد؛ اما در حال حاضر در ملودی نوازی نیز کاربرد دارد. کنگا در انواع موسیقی مثل پاپ، جاز، ورگا، راک، بلوز و… نقش مهمی ایفا می‌کند. سایر کاربردهای این ساز در موسیقی عبارت است از:
- تومبا در سبک‌های مختلف موسیقی مانند سالسا، مرنگه، چچا و رگاتون نقش کلیدی دارد.
- این ساز می‌تواند به عنوان ساز اصلی یا همراه در گروه‌های پرکاشن استفاده شود. نوازندگان پرکاشن اغلب چندین تومبا با اندازه‌های مختلف را برای ایجاد تنوع در صداها استفاده می‌کنند.
- در گروه‌های موسیقی لاتین، تومباها معمولاً با سازهای دیگری مانند بونگو، تیمبال و شیکر همراه می‌شوند.
روش نواختن تومبا
معرفی ساز تومبا را با روش نواختن این ساز ادامه میدهیم. برای نواختن سازهای کوبه‌ای، باید از نت‌های مختلف استفاده نمود به همین دلیل کوک بودن این سازها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. اما در تومبا نیازی ندارید که آن را به ترتیب خاصی کوک نمایید تنها بایستی در هنگام سفت کردن هر کدام از Lug ها، مقدار فشار یکسانی را وارد کنید یعنی آنها را به یک اندازه بچرخانید تا فشار وارد شده بر روی تمام قسمت‌های ساز به یک اندازه باشد. تومبا تکنیک‌های مختلفی مانند ضربه باز، ضربه بسته، و ضربه پالما برای تولید صداهای مختلف دارد که عبارتند از:
- ضربه باز (Open Tone): با ضربه‌زدن به لبه پوست تومبا با انگشتان، صدای شفاف و بلند تولید می‌شود.
- ضربه بسته (Muted Tone): با نگه‌داشتن دست روی پوست و ضربه‌زدن به آن، صدای کمتری تولید می‌شود.
- ضربه کف دست (Bass Tone): با استفاده از کف دست و ضربه‌زدن به مرکز پوست، صدای بم و عمیق تولید می‌شود.
- ضربه شلاقی (Slap): با استفاده از تکنیکی خاص برای ضربه‌زدن به پوست، صدای تیز و پرطنین تولید می‌شود.
