ساکسیفون یک ساز بادی انتقالی است که در دسته‌ی سازهای قمیش تک‌زبانه قرار دارد. با وجود اینکه این ساز معمولاً با موسیقی جاز شناخته می‌شود؛ اما در سبک‌های مختلف موسیقی از جمله کلاسیک، نظامی، پاپ و فولکلور نیز کاربرد دارد. در ادامه این مقاله از دادآفرین با معرفی ساز ساکسیفون در خدمت شما خواهیم بود.
معرفی ساز ساکسیفون
ساکسیفون Saxophone یک ساز بادی از جنس آلیاژ برنج است که به صورت قائمه نواخته می‌شود. این ساز از لوله‌ای منحنی شکل با سوراخ‌های جهت انگشت گذاری تشکیل شده است نوازنده با باز و بسته کردن این کلیدها می‌تواند به نواختن نت‌های مختلف بپردازد. ساکسیفون جزو سازهایی است که بیشتر در گروه‌های جاز و ارکسترها دیده می‌شود؛ زیرا صدایی باریتونی و عمیق تولید می‌کند.
ساکسیفون‌های امروزی از لحاظ اندازه و نوع تولید صدا با یکدیگر متفاوت هستند. مثلاً ساکسیفون سوپرانو رنج صدایی بلند و زیری دارد؛ اما در مقابل مدل باریتون صدایی عمیق و قدرتمند تولید می‌کند.
تاریخچه و انواع ساکسیفون
ساکسیفون در دهه‌ی ۱۸۴۰ توسط آدولف ساکس بلژیکی، اختراع شد. او نوازنده فلوت و کلاینت بود و می‌خواست سازی بسازد که بتواند قدرت و حجم صدای سازهای برنجی را با انعطاف‌پذیری و زیروبم سازهای چوبی ترکیب کند. ساکس در سال 1842 به پاریس نقل مکان کرد و در آنجا ساکسیفون را طراحی نمود. در حال
ساکسیفون‌ها در اندازه‌ها و صداهای مختلفی وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
سوپرانو:Soprano این ساز کوچک‌ترین عضو خانواده ساکسیفون است. دهانه این ساز صاف می‌باشد و صدایی زیر و تیز تولید می‌کند. سوپرانو بیشتر در موسیقی کلاسیک، جاز، بلوز و پاپ استفاده می‌شود.
آلتو: Alto این ساز سایز متوسطی دارد و از کاربردی‌ترین سازهای این خانواده محسوب می‌شود. ساکسیفون آلتو صدایی متوسط دارد. آلتو اغلب در سبک‌های جاز، بلوز، کلاسیک، راک و پاپ جزو سازهای اصلی و برجسته است.
تنور Tenor : این ساز از لحاظ اندازه بزرگ‌تر از آلتو و سوپرانو می‌باشد و صدای آن گرم و پرقدرت است. تنور قادر است صدای عمیق و غنی تولید کند و به همین دلیل در اجراهای سولو و هم‌نوازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
باریتون Baritone : معرفی ساز ساکسیفون را با باریتون ادامه می دهیم. این ساز از لحاظ اندازه بزرگ‌ترین نوع ساکسیفون است و دارای رنج صدایی عمیق و قدرتمند است. باریتون معمولاً در اجراهای ارکسترال، باندهای جاز و بیگ بندها استفاده می‌شود.
ویژگی‌ها و ساختار ساکسیفون
از نظر شکل ظاهری ساکسیفون ساختاری مابین کلارینت و فلوت دارد. معمولاً جنس آن از آلیاژ برنج است و بدنه‌ای مخروطی شکل و دهانه‌ای شیپوری دارد. ساکسیفون‌های امروزی در دو مدل سی بمل و می بمل تولید می‌شوند. به‌طورکلی ویژگی‌های این ساز عبارت‌اند از:
جنس بدنه: بدنه ساکسیفون معمولاً از جنس برنج ساخته می‌شود، اما مدل‌هایی از جنس نقره، نیکل یا پلاستیک نیز وجود دارند.
قمیش: بر روی دهانه ساکسیفون یک قمیش از جنس نی نصب می‌شود. ارتعاش قمیش هنگام دمیدن نوازنده، صدا را تولید می‌کند.
کلیدها: ساکسیفون دارای تعداد زیادی کلید است که به نوازنده امکان می‌دهد با انگشتان خود سوراخ‌های روی بدنه را باز و بسته کند و نت‌های مختلف را تولید کند.
نحوه نواختن و کاربردهای ساکسیفون
بدنه ساکسیفون معمولاً مخروطی شکل است و در انتها به یک دهانه ختم می‌شود که صدا از آن خارج می‌شود. نوازنده ساکسیفون با دمیدن در دهانی و ارتعاش قمیش، صدا تولید می‌کند. همچنین با باز و بسته کردن کلیدها، می‌توان نت‌های مختلف را تولید کرد. کنترل تنفس، فشار لب‌ها و حالت زبان در دهان، نقش مهمی در تولید صدای درست و با کیفیت دارد. کاربردهای این ساز عبارت‌اند از:
جاز و بلوز: ساکسیفون یکی از اصلی‌ترین سازهای موسیقی سبک بلوز و جاز است و نقش مهمی در بداهه‌نوازی و ملودی پردازی دارد.
کلاسیک: معرفی ساز ساکسیفون را با کاربرد آن در سبک کلاسیک ادامه می دهیم. در موسیقی کلاسیک نیز، ساکسیفون به‌عنوان یک ساز تک‌نوازی و همچنین در ارکسترها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موسیقی نظامی: عموماً ساکسیفون به سازبندی گروه‌های موسیقی نظامی و مارش تعلق دارد.
پاپ و راک: در موسیقی راک و پاپ مدرن نیز، ساکسیفون به‌عنوان یک ساز سولویی و برای افزودن رنگ و تنوع به قطعات استفاده می‌شود.
موسیقی فولکلور: هرچند کمتر رایج است، اما در برخی از موسیقی‌های فولکلور نیز ساکسیفون کاربرد دارد.
